Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος:

Η εποχή μας και οι περιστάσεις απαιτούν μαχητική έκφραση

Αν στόχος μας είναι η συνύπαρξη με επίγειους όρους, αυτό είναι πολιτική που δεν εμπνέει. Αν όμως είναι η συμπόρευση προς την αλήθεια του Θεού, τότε αυτό απαιτεί ανυποχώρητη μαρτυρία και συνέπεια ζωής, που πείθει. Η αλήθεια δεν συζητείται, ομολογείται.
Ο Ορθόδοξος χριστιανός είναι καθολικός, αγκαλιάζει τα πάντα, είναι διαρκώς πλατυνόμενος, εκτεινόμενος, υπερβαίνων την φύση του, είναι δεκτικός της χάριτος, χωρητικός της θεότητος, αδιαλείπτως κοινωνών της θείας φύσεως. Είναι ο,τι μεγαλύτερο υπάρχει.
Σκοπός της Εκκλησίας δεν είναι να ανατρέψει...την ορμή της αμαρτίας, αλλά να ομολογεί τον Χριστό, με βάση τον ψαλμικό λόγο «έλεος και αλήθεια συνήντησαν, δικαιοσύνη και ειρήνη κατεφίλησαν». Τι σοφός λόγος! Η αλήθεια να συμπορεύεται με το έλεος και το δίκαιο να συμβαδίζει με την ειρήνη.

Πόση δημοκρατία υπάρχει όταν ο λαός εκλέγει εκπροσώπους για να του λύσουν τα προβλήματά του, αυτά που προσδιορίζουν τις συνθήκες της ζωής του, την υγεία του, την αξία της περιουσίας του και η Κυβέρνηση αρνείται ακόμη και να τους ακούσει. Τότε γιατί τους εκλέγουμε; Αν αρκούσε η Κυβερνητική άποψη, δεν θα μας χρειαζόταν τοπική αυτοδιοίκηση.
Συνέντευξη στον Διονύση Μακρή
Β Μέρος
- Η πολιτική που ακολουθεί η ηγεσία της Εκκλησίας μας συμβάλλει, όπως διαπιστώνεται, στην διατήρηση η και ενίσχυση, όπως προσωπικά πιστεύουμε, των εδώ και καιρό λιμναζόντων υδάτων. Μέσα από την υπογραφή μνημονίων συνεργασίας, θεμελιώσεις κτιρίων και ευτελών κοινωνικό-φιλανθρωπικών παρεμβάσεων δίδεται η εντύπωση πως η Εκκλησία λειτουργεί ως ένα περιθωριακό υφυπουργείο άνευ χαρτοφυλακίου η επαρχιακός Δήμος! Η επίκληση του αθόρυβου, σιωπηλού έργου και η επιστράτευση της σιωπής δεν αρμόζουν στον επισκοπικό ρόλο, τουλάχιστον, όπως αυτός χαρακτηρίζεται από απτά παραδείγματα, μεγάλων αγίων όπως του Μ. Βασιλείου, του Ιωάννη Χρυσοστόμου, του Αμβροσίου Μεδιολάνων κ.α. Η Εκκλησία αποτελεί ζωντανό οργανισμό, αλλά σήμερα φαίνεται Σεβασμιώτατε, να της λείπει η ζωντάνια...

Δεν υπάρχει λόγος να αποδώσουμε ευθύνες ούτε εσείς ούτε κι εγώ, διότι σίγουρα υπάρχουν παράμετροι που εμείς αγνοούμε ως μη άμεσα υπεύθυνοι και αρμόδιοι. Η διαχείριση των θεμάτων είναι πολύ δύσκολη και λεπτή υπόθεση, ιδίως στις μέρες μας. Είναι εύκολο κανείς να κρίνει αλλά πολύ δύσκολο να προτείνει λύσεις και ακόμη δυσκολότερο να τις υλοποιεί. Μπορούμε να εκφράζουμε τις ανάγκες, τις σκέψεις, τις ανησυχίες μας, ίσως και δημόσια, καλό όμως είναι να είμαστε λίγο επιφυλακτικοί στις κρίσεις μας.
Έτσι επί παραδείγματι, το τι αρμόζει στον επισκοπικό ρόλο, δεν αποτελεί θέμα που πρέπει να το προσδιορίσουμε εσείς και εγώ σε έναν δημόσιο διάλογο. Δεν νομίζω. Εν πάση περιπτώσει, εκτός της μαχητικής μαρτυρίας των αγίων που αναφέρατε, υπάρχουν και περιπτώσεις αθόρυβου και σιωπηλού έργου, όπως αυτή του Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου. Υπάρχουν περιπτώσεις που η σιωπή μπορεί να έχει μεγαλύτερη ζωντάνια από τον λόγο. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο ο λόγος η η σιωπή, όσο ο συσχηματισμός, η δειλία και ο συμβιβασμός.
Πέραν όμως όλων αυτών, θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σας ότι η εποχή μας και οι περιστάσεις απαιτούν δυνατό λόγο και μαχητική έκφραση.

Εσείς είστε ευχαριστημένος από τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται ο επίσημος εκκλησιαστικός λόγος στις μέρες μας; Θεωρείτε ότι η μαρτυρία της Εκκλησίας μας στην Ελλάδα και ανά τον κόσμον είναι επαρκής; Αισθάνεστε ικανοποιημένος με την εικόνα της ζωής μας και την παρουσία μας ως Εκκλησίας;
Όχι, δεν είμαι καθόλου ικανοποιημένος. Δυστυχώς, η πραγματικότητά μας διαφέρει πολύ από την αλήθεια και το κήρυγμά μας. Προσπαθώ όμως να μην ενοχοποιώ άλλους, αλλά να εξομολογούμαι∙ να μην ψάχνω για ενόχους, αλλά για λύσεις∙ να μην αγωνίζομαι να πείσω τους άλλους τι πρέπει να κάνουν, αλλά να δω πως εγώ θα γίνω μέρος της υγιούς μαρτυρίας∙ να μην ασχολούμαι με το ως τώρα, αλλά με το από δω κι εμπρός. Δεν το καταφέρνω πάντοτε, αυτός όμως είναι ο πνευματικός μου άξονας.
Με βάση αυτά, θα σας πω με δυό λόγια πως θα ήθελα την Εκκλησία. Θα την ήθελα πιο δυναμική, πιο τολμηρή, πιο μαχητική, πιο ανατρεπτική, πιο ασκητική, πιο απόλυτη. Όπως ήταν σε όλη την ιστορία της. Η παρουσία της να θυμίζει «ρομφαία», η ζωή της «πυρ», ο λόγος της «μάχαιρα». Οι όροι αυτοί δεν είναι δικοί μου. Μίλησα για προφητικό λόγο και μαρτυρική παρουσία. Σήμερα τηρούμε τους τύπους, αλλά όλο και απομακρυνόμαστε από την ουσία. Τρώμε νηστήσιμα φαγητά, χωρίς να νηστεύουμε. Λέμε προσευχές, χωρίς να προσευχόμαστε. Διαβάζουμε χριστιανικά βιβλία, χωρίς να αγιαζόμαστε. Μιλάμε για τη δόξα άλλων εποχών, χωρίς σύγχρονα σημεία. Υποστηρίζουμε χριστιανικές αρχές, χωρίς αυθεντικά βιώματα. Κοινωνούμε, χωρίς να αλλοιωνόμαστε. Είμαστε ως «έχοντες την γνώσιν της ευσεβείας την δε δύναμιν αυτής ηρνημένοι». Αλήθεια, τι σχέση έχουμε με το ψαλτήρι και τα συναξάρια, με τη ζωή των πρώτων χριστιανών, με το φρόνημα των μαρτύρων και των ομολογητών, με τις επιλογές των ασκητών;
Φανταστείτε μέσα στον συμβιβασμό της σύγχρονης εποχής μια Εκκλησία με ξεκάθαρο λόγο. Μέσα στις πολιτικές ισορροπίες και την επικρατούσα σύγχυση, μια Εκκλησία με σαφήνεια. Μέσα στην ατμόσφαιρα του να τα βρούμε, μια Εκκλησία με αξιοπρεπή, ευγενική αλλά και τολμηρή ομολογία. Φοβούμαι πως έτσι που κινούμαστε δεν δίνουμε ταυτότητα ουσίας αλλά μόνο μορφής και τύπου. Κάπως χάσαμε την ουσιαστική διαφορετικότητα και την ετερότητά μας. Εμφανιζόμαστε ως μια συντηρητική ομάδα που δεν κομίζει κάτι καινούργιο ούτε κάτι άλλο, ως ένα κοσμικό σχήμα με θρησκευτικό επίχρισμα.

Θα μπορούσατε, Σεβασμιώτατε, στο σημείο αυτό να μας δώσετε ένα παράδειγμα;
Ευχαρίστως. Να αναφερθώ στη συμμετοχή μας στους οικουμενικούς διαλόγους, πράγμα που αποτελεί μοναδική ιστορικά ευκαιρία να καταθέσουμε μαρτυρία πίστεως στον σύγχρονο κόσμο. Ο τρόπος με τον οποίο διεξάγεται ο λεγόμενος διάλογος της αγάπης και της ενότητας εμφανίζει χαρακτηριστικά συμβιβασμού και όχι αγώνα, σκοπιμότητας και όχι θυσίας. Γι' αυτό και δημιουργεί σύγχυση και προκαλεί καχυποψία. Όταν στηρίζεται στο δόγμα να βρούμε τι μας ενώνει και όχι τι μας χωρίζει, αυτό ακούγεται πολύ καλά, αλλά δεν πείθει, διότι η αλήθεια, αν την κατέχουμε στο πλήρωμά της, φαίνεται από αυτό που οι άλλοι δεν έχουν, δηλαδή από τις διαφορές μας. Και αυτό μπορούμε να το διακηρύξουμε ταπεινά, αφανάτιστα και ευγενικά. Αν στόχος μας είναι η συνύπαρξη με επίγειους όρους, αυτό είναι πολιτική που δεν εμπνέει. Αν όμως είναι η συμπόρευση προς την αλήθεια του Θεού, τότε αυτό απαιτεί ανυποχώρητη μαρτυρία και συνέπεια ζωής, που πείθει. Η αλήθεια δεν συζητείται, ομολογείται.
Σε μια εποχή που ο θεός του χρήματος έχει καταρρεύσει παγκοσμίως, ο θεός του περιβάλλοντος έχει πεθάνει σε ολόκληρο τον πλανήτη, ο θεός της επιστημονικής και τεχνολογικής δύναμης συνέχεια διαψεύδεται, όπως πρόσφατα στην Ιαπωνία∙ σε μια εποχή που ο θεός της παγκόσμιας ειρήνης διαρκώς αυτοκαταργείται, που ο θεός της δημοκρατίας καθημερινά αυτοαναιρείται, που ο θεός των θρησκευτικών σχημάτων παντού αυτοδιαψεύδεται, που ο Θεός του επίγειου χριστιανισμού φαντάζει εντελώς ανεπαρκής, σε μια τέτοια εποχή, είναι τόσο μεγαλειώδες ως η «μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία» να ομολογήσουμε ότι «εις άγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός» και ότι «αύτη η πίστις των αποστόλων, αύτη η πίστις των πατέρων, αύτη η πίστις των Ορθοδόξων, αύτη η πίστις την οικουμένην εστήριξεν». Όχι όμως με τα λόγια, αλλά με τη ζωή μας. Το κάνουμε; η μήπως πνίξαμε την πίστη στον αληθινό Θεό μέσα στην αυταπάτη των κοινωνικών έργων, των πολιτισμικών δραστηριοτήτων, του πολιτικού μας ρόλου και των συγκρητιστικών απαιτήσεων.

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός, ότι υφίσταται μία ενορχηστρωμένη από τον μιαρό Σατάν εκστρατεία αλλαγής του τρόπου ζωής που ευθαρσώς καθορίζεται από τη σχέση του ανθρώπου με τον τριαδικό Θεό στην ελληνική και όχι μόνο κοινωνία. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, ανωμαλίες και αυταπόδεικτες ψυχασθένειες, όπως λ. χ. η ομοφυλοφιλία η ελληνιστί κιναιδισμός παρουσιάζονται προκειμένου να επιβληθούν ως ρατσιστικές συμπεριφορές η διαφορετικότητες (!!!), η μοιχεία, η πορνεία, η κλοπή (λογιζόμενη ως μίζα) και η έκτρωση (φόνος) νομιμοποιούνται, οι οικογένειες διαλύονται στο όνομα της προόδου και του εκσυγχρονισμού! Τι συμβαίνει Σεβασμιώτατε; Θα παραμείνουμε απλοί θεατές του γενικού ξηλώματος που επιβάλλει το μυστήριο της ανομίας η έφθασε η στιγμή να φωνάξουμε το "στώμεν καλώς"; Ποιός ο ρόλος της σεπτής Ιεραρχίας μας;

Θα το πω και πάλι∙ τον ρόλο της σεπτής Ιεραρχίας μας, κ. Μακρή, δεν θα τον προσδιορίσουμε οι δυό μας μέσα από την εφημερίδα σας. Δεν είναι δικός μας ρόλος να υποδείξουμε στην Ιεραρχία το καθήκον της. Αν εσείς το κάνετε είναι λάθος, που εγώ δεν θα ήθελα να διαπράξω. Εξάλλου, οι θέσεις της Εκκλησίας στα θέματα που αναφέρατε είναι σαφώς και επαναληπτικά διατυπωμένες. Τώρα, το αν η Εκκλησία πρέπει να φωνάξει με όλες της τις δυνάμεις το «στώμεν καλώς» και στα πιστά τέκνα της και στην κοινωνία και στην οικουμένη, αυτό είναι αυτονόητο, μιας και αυτή είναι η αποστολή της. Η Εκκλησία το κάνει, αλλά υπάρχουν και περιθώρια να υψώσει περισσότερο τη φωνή της. Το ερώτημα είναι πως αυτό θα γίνει. Οι κοσμικά δυναμικές κινήσεις δεν είναι πάντα συμβατές με το άγιο ήθος της. Σκοπός της Εκκλησίας δεν είναι να ανατρέψει την ορμή της αμαρτίας, αλλά να ομολογεί τον Χριστό, με βάση τον ψαλμικό λόγο «έλεος και αλήθεια συνήντησαν, δικαιοσύνη και ειρήνη κατεφίλησαν». Τι σοφός λόγος! Η αλήθεια να συμπορεύεται με το έλεος και το δίκαιο να συμβαδίζει με την ειρήνη.

Στην τοπική Εκκλησία που ο Κύριος σας όρισε να διακονείτε, παρατηρείται τον τελευταίο καιρό να διεξάγεται ένας αγώνας των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής της Κερατέας ενάντια σε μία απόφαση της Πολιτείας. Πήρατε ανοικτά, αν δεν κάνω λάθος θέση. Ωστόσο, διαπιστώνεται πως η Πολιτεία όχι μόνο κωφεύει και διαφωνεί, αλλά εφαρμόζει τακτικές επιβολής και βιαίας εφαρμογής αποφάσεων που εμφανώς πλήττουν τον πολίτη και ικανοποιούν άλλα κέντρα εξουσίας. Μήπως η Ελλάδα ζει σε καθεστώς μίας ωραιοποιημένης υποτέλειας και ως εκ τούτου αγνοεί τη γνώμη των πολιτών της;
Η δική μου τοποθέτηση δεν ήταν επί της ουσίας του προβλήματος. Η τοπική κοινωνία έχει εκλέξει τους εκπροσώπους της για να διαχειριστούν αυτοί αυτά τα θέματα. Αυτό που εγώ εξέφρασα, και μάλιστα έντονα, ήταν αφ' ενός μεν η καταδίκη της βίας είτε από την πλευρά του λαού είτε των οργάνων της τάξεως και αφ' ετέρου η διαμαρτυρία για την πείσμονα άρνηση των αρμοδίων υπουργών να συνομιλήσουν με τους εκπροσώπους του λαού. Πόση δημοκρατία υπάρχει όταν ο λαός εκλέγει εκπροσώπους για να του λύσουν τα προβλήματά του, αυτά που προσδιορίζουν τις συνθήκες της ζωής του, την υγεία του, την αξία της περιουσίας του και η Κυβέρνηση αρνείται ακόμη και να τους ακούσει. Τότε γιατί τους εκλέγουμε; Αν αρκούσε η Κυβερνητική άποψη, δεν θα μας χρειαζόταν τοπική αυτοδιοίκηση.
Ρωτάτε αν η πολιτεία αγνοεί τη γνώμη των πολιτών της. Αγνοεί όχι μόνο τη γνώμη αλλά και τα δικαιώματα των πολιτών της. Μήπως το ίδιο δεν συμβαίνει με τις υποθέσεις των αστικών ακινήτων της Εκκλησίας που έχουν τελεσιδικήσει υπέρ αυτής και το κράτος αρνείται να τηρήσει τις αποφάσεις των δικαστηρίων του;

Διανύουμε την πλέον κατανυκτική περίοδο, οδεύοντας μαζί με τον Κύριο προς τον Γολγοθά, τη σταύρωση και την Ανάσταση. Στην πορεία αυτή κάθε πιστός χρειάζεται τα εφόδια της μετανοίας, χρειάζεται πνευματικό οδηγό που θα τον φέρουν με σιγουριά στο να βιώσει το θείο Πάθος και να συμμετάσχει στην χαρά της Ανάστασης. Ως Επίσκοπος και πνευματικός οδηγός τι θα συνιστούσατε; Πως θα εφοδιάζατε σήμερα τον πιστό ώστε να προχωρήσει στην προσωπική σωτήρια συνάντηση του με τον Κύριό μας Ιησού Χριστό;
Στο ερώτημα αυτό δεν έχω καινούργιο, πρωτότυπο λόγο να σας πω. Τα λέει όλα η σοφή και αγία μας Εκκλησία μέσα στα υπέροχα τροπάρια και τις θαυμάσιες λατρευτικές διατάξεις της. Αυτή μας προτρέπει και εμείς επαναλαμβάνουμε τον λόγο της: «πίστει και πόθω προσέλθωμεν ίνα μέτοχοι ζωής αιωνίου γενώμεθα». Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η πίστη ότι η Εκκλησία μας είναι η κιβωτός της σωτηρίας. Να μην την πλησιάζουμε μόνο για τη θεραπεία που ενδεχομένως προσφέρει, αλλά κυρίως για τη σωτηρία που αμετακλήτως επαγγέλλεται. Και αυτό με πόθο ιερό και άγιο. Δυστυχώς η εποχή μας προσπαθεί με κάθε τρόπο να τραυματίσει αυτή την πίστη και να αποδυναμώσει αυτόν τον πόθο. Τη Μεγάλη Σαρακοστή δεν την προσεγγίζουμε με διάθεση νηστείας αλλά πνευματικής λαιμαργίας. Μας προσφέρονται πλούσια πνευματικά εδέσματα και διαλέγουμε και παίρνουμε. Νηστεύουμε από τροφή, στερούμαστε τα υλικά για να λαχταρήσουμε τα πνευματικά. Και τότε, όποιος καταλύει πνευματικά αυτόματα γίνεται μέτοχος της αιώνιας ζωής.

Θα ήθελα παρά πολλά ακόμη ερωτήματα να σας θέσω Σεβασμιώτατε, όπως λ.χ. τι ήταν αυτό που σας έκανε να γυρίσετε την πλάτη σας σε μία αξιοζήλευτη για πολλούς καριέρα στην επιστήμη και να επιλέξετε να φορέσετε το τίμιο ράσο και να καταστείτε λειτουργός και διάκονος του Υψίστου; Να σας ζητήσω ακόμη να καταθέσετε τις εμπειρίες σας ως διάκονος του τριαδικού Θεού, να μιλήσετε για το έργο της τοπικής σας Εκκλησίας. Να σας ζητήσω να καταθέσετε απόψεις για θεολογικά, επιστημονικά και κοινωνικά ζητήματα... Βέβαια υπάρχουν τα βιβλία σας που άμεσα η έμμεσα απαντούν στα ερωτήματα αυτά και γι' αυτό το λόγο δεν επικεντρώθηκε το ενδιαφέρον μου σ' αυτά, παρά την ανίερη πολυλογία μου. Όμως, θα ήθελα ως Χριστιανός εκ μέρους των αναγνωστών μας να σας παρακαλέσω με δύο λόγια να μας πείτε τι σημαίνει για εσάς Ορθόδοξος Χριστιανός.
Απ.: Ο,τι ακριβώς είπαμε παραπάνω. Και ο,τι λέγει συνοπτικά ο Άγιος Ιωάννης στο βιβλίο της Κλίμακος: «Χριστιανός εστι μίμημα Χριστού κατά το δυνατόν ανθρώπω, λόγοις και έργοις και εννοία, εις την Αγίαν Τριάδα ορθώς και αμέμπτως πιστεύων». Αυτό τα λέει όλα. Το δε κατά το δυνατόν ανθρώπω δεν σημαίνει όσο μπορεί ο καθένας, αλλά όσο μπορεί να αντέξει η ανθρώπινη φύση. Ο Ορθόδοξος χριστιανός είναι καθολικός, αγκαλιάζει τα πάντα, είναι διαρκώς πλατυνόμενος, εκτεινόμενος, υπερβαίνων την φύση του, είναι δεκτικός της χάριτος, χωρητικός της θεότητος, αδαλείπτως κοινωνών της θείας φύσεως. Είναι ο,τι μεγαλύτερο υπάρχει.
Σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία που μου δώσατε. Σας εύχομαι καλή Ανάσταση.

Συντάκτης: Δ.ΜΑΚΡΗΣ
Πηγή: ΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2011